كاربرد زئوليت که تحت عنوان کشاویت توسط شرکت افرند توسکا به ثبت رسیده است در افزايش عملكرد محصولات كشاورزي و بهره‌وري خاك همچنين صرفه‌جوئي در مصرف كود شيميائي، آب و استفاده بهينه از كودهاي حيواني بسيار موثر ميباشد. در حال حاضر كشورهاي ژاپن، ايتاليا، كوبا، بلغارستان، اسپانيا، تركيه، جمهوريهاي سابق شوروي و اروپاي شرقي بطور گسترده‌اي از آن استفاده مي‌نمايند.
اين ماده يك نوع آلومينوسيليكات بوده و داراي خواص فيزيكي به شرح زير ميباشد:
الف: خاصيت تبادل كاتيوني فوق‌العاده (CEC).
ب: خاصيت جذب و نگهداري آب براي مدت طولاني.
ج: جذب عناصر فلزي سنگين.
د: فيلتر يا غربال مولكولي.
در اين مختصر تنها به كاربرد کشاویت در كشاورزي اشاره مي‌كنيم.
1- خاصيت جذب رطوبت و نگهداري آن براي مدت طولاني:
کشاویت با خاصيت جذب فوق العاده آب قادر است مقدار آب موجود در خاك را تا حد اشباع جذب نموده و آن را براي مدت طولاني درون شبكه خود نگهداري نمايد. آب موجود در شبكه به تدريج جذب گياه ميشود، در طول روز به علت تابش مستقيم آفتاب مقداري از آب سطحي خاك در اثر تبخير از بين ميرود ولي در طول شب با پائين آمدن درجه حرارت محيط، با جذب رطوبت هوا، مجدداً مقداري آب از دست داده را جبران مي‌نمايد. اين عمل موجب كاهش چشمگير مصرف آب در كشاورزي شده و حتي ممكن است در مناطق خشك و كم آب با توجه به خواص فيزيكي زمين زراعي مصرف آب را به نصف تقليل دهد در نتيجه استفاده از کشاویت براي كشورهائي نظير كشور ما كه با كمبود آب در كشاورزي مواجه هستند ميتوانند مقداري از مشكلات ناشي از كمبود آب را مرتفع سازد.
علاوه بر آن کشاویت، خواص هيدرو فيزيكي خاك (Hydrophysical properties) را بهبود مي‌بخشد.
2- استفاده از کشاویت به منظور صرفه‌جوئي در مصرف كود شيميايي و جلوگيري از آلودگي‌هاي زيست محيطي:
بخشي از كودهاي شيميايي ازت‌دار و پتاسه بعد از مصرف در كشت محصولات كشاورزي به علت قابليت انحلال بوسيله آبهاي سطحي شسته شده و به عمق پايين‌تر از ريشه گياه نفوذ مي‌نمايد و يا به وسيله آبهاي سطحي از محيط خارج ميگردد. کشاویت با دارا بودن خاصيت جذب كاتيوني شديد نسبت به +NH4 و +K بخش اعظم عناصر فوق را در كودهاي ازته و پتاسه به خود جذب نموده و در درون شبكه خود براي مدت طولاني نگهداري و به تدريج نياز گياه را تامين مي‌نمايد. اين امر سبب صرفه‌جوئي در خور توجه در مصرف كود شيميايي شده و به علاوه از آلودگي آبهای تحت الارضي و سطحي ناشي از مصرف كود شيميايي كاسته و به بهداشت محيط نيز كمك مي‌نمايد.
3- ازدياد بازدهي خاك‌هاي ضعيف و متوسط:
وجود کشاویت در خاك موجب پايداري و تشديد عمل لايمينگ (Liming) گشته و افزون بر آن آسيديته خاك را كنترل مي‌نمايد. ضمناً پاره‌اي از كاني‌هاي پتاس و فسفر در خاك كه پايدار و قابل جذب گياه نمي‌باشند به وسيله کشاویت كه توانايي تبادل يوني دارد با اين عناصر، بخشي از مواد مفيد را قابل جذب گياه نموده، در نتيجه سبب حاصلخيزي خاك‌هاي زراعي كم قوت و يا متوسط ميشود.
4- در اغلب شهرهاي بزرگ و مراكز صنعتي، خاك‌هاي سطحي و آبهاي تحت‌الارضي به مواد سمي و عناصر فلزي سنگين مضر نظير سرب، كادميوم، مس ... و همچنين مواد پرتوزا آغشته شده و در چرخه توليد از طريق گياه وارد بدن حيوان و انسان ميشود. آغشتگي خاك‌هاي زراعي در اطراف تهران و شهرهاي بزرگ نيز توسط مراكز ذيربط تائيد، و بسياري از توليدات كشاورزي در اين مناطق زيان‌آور تشخيص داده شده است. کشاویت با خاصيت كاتيوني شديد بخش اعظم اين عناصر مضر را جذب نموده و در شبكه بلوري خود نگهداري مي‌نمايد. علاوه بر آلودگي‌هاي شهري و صنعتي، استفاده مداوم از كودهاي شيميايي نيز در تشديد اين آلودگي‌ها بسيار موثر ميباشد. زيرا اغلب كودهاي شيميايي خود داراي درصد ناچيزي از عناصر فلزي نظير روي، سرب، و مس ... مي‌باشند. تداوم كوددهي همه ساله موجب بالا رفتن درصد اين عناصر در خاك زراعي شده و در نتيجه جذب اين عناصر بوسيله گياه مشكلاتي را سبب ميشود. در بسياري از شهرهاي بزرگ دنيا، روزانه انباشه عظيمي از زباله جمع‌آوري و به كود تبديل ميگردد. استفاده از كودها موجب آغشتگي خاك‌هاي زراعي به پاره‌اي از عناصر فلزي و سمي شده و مسائل پيچيده‌اي را به وجود مي‌آورد. اختلاط درصدي از کشاویت با اين كودها تا حدي در برطرف نمودن اين معضل موثر و چاره‌ساز ميباشد.
5- استفاده از کشاویت براي ازدياد توليدات كشاورزي در بسياري از كشورهائي كه داراي ذخائري از این کانی مي‌باشند به ويژه ژاپن، ايتاليا، بلغارستان، كوبا، تركيه ... در چند دهه اخير متداول شده است. نتايج تجربيات و آزمايش‌هاي انجام شده در اين كشورها نشان ميدهد كه مصرف آن در بسياري از توليدات كشاورزي بازده مطلوبي داشته است. اين افزايش محصول در پاره‌اي از توليدات بخصوص در صيفي‌جات حتي تا چهل‌درصد افزايش نشان داده است.
 |
|
6- اثرات مثبت در افزايش بهره‌وري كود حيواني:
استفاده از كود حيواني از سالهاي گذشته در اغلب كشورها متداول بوده است ولي توليدات انبوه و صنعتي پروتئين در قرن اخير در اغلب كشورهايي كه از كود حيواني استفاده نمي‌كنند، اين گونه كشورها را با انباشتگي حجم عظيمي از فضولات حيواني مواجه ساخته است، از سويي استفاده بي‌رويه از آن نيز مشكلات زيست محيطي را موجب ميگردد. از طرفي وجود مقدار قابل توجه پروتئين جذب نشده در فضولات منبع خوبي براي مصرف در كشاورزي ميباشد. در كاربردهاي صنعتي بخش كمي از مواد مفيد جذب گياه ميشود. به طوريكه بخش اعظم آن در اثر شستشو از بين ميرود ولي مخلوط نمودن كود حيواني با درصد كمي از کشاویت مي‌تواند در موارد زير بهره‌وري آن را افزايش داده و از ضايعات آن جلوگيري به عمل آورد: |
1-6- مواد مفيد موجود در كود نظير اوره سريعاً جذب زئوليت گرديده و از شستشو و هرز رفتن آن در اثر آبياري و نزولات جوي جلوگيري ميشود. اين مواد همزمان با نياز گياه به تدريج آزاده شده و در نتيجه بازدهي كود را افزايش ميدهد.
2-6- مقدار زياد اوره در فضولات پاره‌اي از حيوانات بخصوص در فضولات تازه آنها، اثر نامطلوبي بر روي گياهان دارد. جذب سريع آن به وسيله کشاویت از صدمه اين نوع كود حيواني جلوگيري مي‌نمايد.
3-6- در صورتيكه کشاویت در بستر حيوانات اضافه شود با جذب سريع NH4+ بوي نامطلوب كود حيواني را از بين برده و موجب پالايش محيط ميگردد.
4-6- با استفاده بهينه از كود حيواني نياز كشور به مصرف روز افزون كود شيميايي كاهش مي‌يابد.
5-6- کشاویت با دارا بودن خواص جذب شديد رطوبت، بخش اعظم آن موجود در فضولات را به خود جذب نموده عمل كوددهي را سهلتر مي‌سازد.
6-6- در پرورش دام، فضولات حيوانات بوسيله کشاویت فيلتر شده و تقريباً تمامي اوره موجود جذب آن ميگردد. بدينسان بعد از اشباع شدن کشاویت از اوره از آن به عنوان كود اوره استفاده مي‌نمايند. با اين عمل نه تنها از آلودگي‌هاي زيست محيطي جلوگيري ميگردد بلكه کشاویت اشباع شده خود ماده ارزشمندي از نظر حاصلخيزي ميباشد.
7-6- کشاویت نه تنها خود در از بين بردن پاره‌اي از آفتهاي نباتي موثر است بلكه به عنوان كرير (CARRIER) سموم بكار ميرود.
8-6- از کشاویت در انبار كردن غلات براي جذب رطوبت و از بين بردن آفات انباري در سيلوها به ويژه در مناطق مرطوب، به منظور جلوگيري از كپك زدن استفاده ميشود.
فوايد مصرف كشاويت:
• كشاويت باعث صرفه‌جوئي در مصرف آب شده و در مناطق خشك و كم‌آب ميزان آبياري را كاهش ميدهد.
• كشاويت به دليل قابليت تبادل كاتيوني فوق‌العاده (CEC) باعث صرفه‌جوئي در مصرف كودهاي شيميايي شده و بازدهي كود را بالا مي‌برد.
• كشاويت از آلودگي آبهاي زيرزميني و سطحي كه در اثر استفاده از كودهاي شيميايي به وجود مي‌آيد، كاسته و به بهداشت محيط كمك مي‌كند.
• كشاويت موجب افزايش توليد در واحد سطح گرديده و در نتيجه سود بيشتري را متوجه كشاورزان مي‌نمايد.
• كشاويت با محبوس كردن مواد ازته و آزاد‌سازي تدريجي آن به هنگام نياز، از سوزش ريشه گياه جلوگيري مي‌كند.
• كشاويت با جذب عناصر فلزي سنگين و مواد راديواكتيو از ورود اين مواد به گياه و در نتيجه وارد شدن به چرخه غذايي انسان جلوگيري مي‌نمايد.
• كشاويت بهره‌وري كودهاي حيواني را افزايش داده و از بوي نامطلوب آن مي‌‌كاهد.
• كشاويت به لحاظ ايجاد بستر مناسب، مورد استفاده فراواني در كشت‌هاي گلخانه‌اي و چمن دارد.
اطلاعات ايمني محصول
